Tarihçe
Batı dünyasında "polo" olarak bilinen "Çevgân/Çöven/Çöğen/Çevgen/Çevken", takımlar halinde oynanan tarihi binicilik sporlarından biridir. Çevgan oynayan kişiye çevganbaz, topa sopayla vuranlara çevganzen, oynayan takıma hizmet edenlere ise çevgandar denir. İran veya Türk kökenli olduğu iddiaları vardır. İlk uluslararası çevgan müsabakası MÖ 600 yılında Türkler ve Persler arasında oynanmıştır. Oyunun en eski versiyonu Orta Asya'dan Çin, Japonya, Tibet, Hindistan, Bizans ve Mısır'a yayılmıştır. 19. yüzyılın ortalarında Hindistan'da oynanan çevgan oyununa tanık olan İngilizler, bu sporu modernize ederek günümüz polosunun oluşmasına yol açmışlardır.
Bugün bu spor, Milli Eğitim Tipleri Derneği tarafından düzenlenen milli binicilik spor oyunları kapsamında geleneksel Türk spor formatında Azerbaycan'da oynanmaktadır. Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2000'li yıllardan itibaren ulusal spor ilan edilmiştir.
Kurallar
Cevgan, 4 veya 6 kişilik iki takımla oynanan bir takım sporudur. Oyun, "T" harfine benzeyen ve oyuncunun tercihine göre uzunluğu 120-150 cm arasında değişen çevgan adı verilen bir sopa ve "guy/giy" adı verilen bir top gerektirir. Bu top, çapı 10-15 cm olan söğüt veya akçaağaç budaklarından veya pirinç samanına sarılmış ve deri ile kaplanmış küçük çakıl taşlarından yapılır. Oyun, yumuşak toprak veya çimen üzerinde 75x150 m veya 100x200 m ölçülerinde dikdörtgen bir sahada oynanır.
En önemli kurallardan biri, rakibin atına çarpmaktan, vurmaktan veya bloke etmekten kaçınmaktır. Atların kuyrukları, oyun sırasında hem atların hem de binicilerin yaralanmasını önlemek için örülür. Çevgan, gui/guy adı verilen topu rakibin kalesine vurarak gol atmaya odaklanan bir spordur. Takımlar sahada 5 veya 6 oyuncudan oluşur, 1 yedek erkek oyuncu vardır. 5 kişilik bir takımda 2 defans oyuncusu ve 3 forvet oyuncusu bulunur. 6 kişilik bir takımda 2 defans oyuncusu, 1 defansif orta saha oyuncusu ve 3 forvet oyuncusu bulunur. Bu oyunda kaleci yoktur. Oyuncular, topu açık elle bloke etmek de dahil başka yöntemlerle savunma yapabilmelerine rağmen, sopadan başka bir yöntemle hücum amaçlı topa vuramazlar. Profesyoneller için oyun süresi 15x2=30 dakika, amatörler için ise 10x2=20 dakikadır ve 10 dakikalık devre arası vardır.
